ارزیابی اثرات دگرآسیبی برخی گونه های علف های هرز باریک برگ بر گونه های مختلف گیاهی (زراعی و علف هرز)

چکیده فارسی استفاده از ویژگی دگرآسیبی علف های هرز می تواند نقش مهمی در مدیریت وکنترل آن ها ایفا کند. به منظور ارزیابی اثرات دگرآسیبی برخی گونه های علف های هرز باریک برگ بر گونه های مختلف گیاهی (زراعی و علف هرز) و همچنین به منظور بررسی فنولوژیکی برخی گونه های علف هرز باریک برگ در اهواز دو آزمایش به صورت مستقل انجام گرفت. آزمایش اول در سال 1391، در ژرمیناتور دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز انجام شد در این آزمایش عصاره هایی از بخش های هوایی، زیرزمینی و بقایای چهار گونه علف هرز شامل پنجه‏مرغی یا مرغ cynodon dactylon ، یولاف وحشی avena ludoviciana، خونی واش یا فالاریس phalaris minor و حلفه imperata cylindrical روی سه گونه علف هرز (پنیرک، خردل وحشی و یولاف وحشی) و چهار گونه گیاه زراعی (گندم، چغندرقند، ذرت و کلزا) به همراه شاهد (آب مقطر) به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار به اجرا درآمد. صفات مورد بررسی شامل زمان شروع جوانه زنی، انرژی جوانه زنی، درصد جوانه زنی نهایی، زمان رسیدن به 50 درصد جوانه زنی، میانگین زمان جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه، وزن تر گیاه چه و وزن خشک گیاه چه بودند. نتایج به دست آمده نشان داد که تمام انواع عصاره علف های هرز پنجه‏مرغی، یولاف وحشی، خونی واش و حلفه سبب کاهش معنی دار طول ریشه چه و طول ساقه چه گیاهان گندم، چغندرقند، ذرت، کلزا، پنیرک، خردل وحشی و یولاف وحشی گردیدند. به جز در چغندر قند و کلزا، کاربرد عصاره های علف های هرز سبب کاهش معنی دار وزن خشک گیاهچه سایر گیاهان مورد بررسی شد.کمترین وزن خشک گیاه چه گندم مربوط به تیمار پنجه مرغی بود که نسبت به شاهد 43 درصد کاهش نشان داد و این کاهش در حلفه، خونی واش و یولاف وحشی به ترتیب 33، 25 و 21 درصد بود. اثر متقابل نوع عصاره و گونه علف هرز نیز بر صفات فوق معنی دار گردید. درصد جوانه زنی گیاهان زراعی گندم، چغندرقند، ذرت و کلزا تحت تاثیر انواع عصاره گونه های علف هرز و اثر متقابل آن ها قرار گرفت و کاهش یافت. کمترین درصد جوانه زنی، در گندم در حضور عصاره اندام هوایی حلفه (33/69)، در چغندرقند در حضور عصاره اندام زیرزمینی پنجه مرغی (30/18) در ذرت در حضور عصاره بقایای پنجه مرغی (22/31) و در کلزا در حضور عصاره اندام زیرزمینی حلفه (30/21) مشاهده گردید. در حالی که این تیمارها و اثر متقابل آن ها بر در صد جوانه زنی علف های هرز پنیرک، خردل وحشی و یولاف وحشی تاثیری نداشت. انرژی جوانه زنی گندم، چغندرقند، ذرت و خردل وحشی تحت تاثیر تیمار نوع عصاره و گونه ی علف هرز کاهش یافت. در میان گیاهان مورد ارزیابی فقط شروع جوانه زنی در کلزا و خردل وحشی تحت تاثیر نوع عصاره و گونه ی علف هرز به تاخیر افتاد. اثر متقابل تیمارها بر صفات مورد بررسی گیاهان زراعی و علف هرز بسته به نوع عصاره، گونه ی علف هرز، صفت مورد بررسی و حتی گونه ی گیاهی مورد مطالعه تغییر می کرد. همچنین به منظور بررسی و شناخت مراحل فنولوژیکی علف های هرز پنجه مرغی، یولاف وحشی، خونی واش و حلفه آزمایشی در سال 1389، به صورت مشاهده ای در مزرعه آزمایشی شماره یک دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا گردید. پس از کشت علف های هرز پنجه مرغی، یولاف وحشی، خونی واش و حلفه در گلدان های پلاستیکی مراحل فنولوژیک طبق جدول زادوکس ارزیابی شد. بررسی درجه روز رشد تجمعی نشان داد که علف های هرز چندساله (حلفه و پنجه مرغی) نسبت به علف های هرز یک ساله (یولاف وحشی و خونی واش) برای رسیدن به هریک از مراحل فنولوژیکی به gdd کمتری نیاز دارند. در یولاف وحشی اولین برگ 22 روز پس از کاشت با gdd تجمعی 9/348 ، اولین پنجه 48 روز پس از کاشت باgdd تجمعی 6/702، آغاز فاز طویل شدن ساقه 59 روز پس از کاشت با gdd تجمعی 9/893، بوتینگ 97 روز پس از کاشت با gdd تجمعی 35/1656و گلدهی 108 روز پس از کاشت با gdd تجمعی 05/1944 ظاهر شد. در خونی واش اولین برگ 22 روز پس از کاشت با gdd تجمعی 0/220 ، اولین پنجه 46 روز پس از کاشت با gdd تجمعی 0/441، آغاز فاز طویل شدن ساقه 63 روز پس از کاشت با gdd تجمعی 7/639، بوتینگ 81 روز پس از کاشت با gdd تجمعی 7/867 و گلدهی 113 روز پس از کاشت با gdd تجمعی 05/1944 ظاهر شد. در پنجه مرغی اولین برگ 34 روز پس از کاشت با gdd تجمعی 6/125، اولین پنجه 59 روز پس از کاشت با gdd تجمعی 6/218، آغاز فاز طویل شدن ساقه 69 روز پس از کاشت با gdd تجمعی 2/281، و گلدهی 118 روز پس از کاشت با gdd تجمعی 35/848 ظاهر شد. در حلفه اولین برگ 40 روز پس از کاشت با gdd تجمعی6/135 ، اولین پنجه 63 روز پس از کاشت با gdd تجمعی 9/248، آغاز فاز طویل شدن ساقه 80 روز پس از کاشت با gdd تجمعی 0/357 ظاهر شد.